กมธ.แก้จนฯจับมือสกสว.แก้ปัญหาน้ำชุมชน ใช้นวัตกรรมสังคมเพิ่มผลผลิตที่กำแพงเพชร

รศ.สังศิต พิริยะรังสรรค์ ประธานคณะกรรมาธิการแก้ปัญหาความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำ วุฒิสภา และคณะ พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่สำนักงานส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ลงพื้นที่ศึกษาดูงานเกี่ยวกับการบริหารจัดการน้ำพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง เพื่อแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นร่วมกับนายบุญช่วย หอมยามเย็น รองผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชร หัวหน้าส่วนราชการและผู้เกี่ยวข้อง เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและที่ดินทำกินของเกษตรกร ณ ศาลากลางจังหวัดกำแพงเพชร 

จากนั้นคณะทั้งหมดได้ไปศึกษาดูงานและรับทราบสรุปผลงานโครงการวิจัยเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการน้ำในเขตโครงการชลประทานท่อทองแดง ณ โครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาท่อทองแดง (คบ.ท่อทองแดง) ตำบลหนองปลิง อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร ภายใต้การสนับสนุนของ สกสว. และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ซึ่งคบ.ท่อทองแดงเป็นพื้นที่ต้นน้ำของลุ่มน้ำเจ้าพระยามีเป้าหมายในการลดการใช้น้ำในภาคเกษตร โดยจัดทำงานวิจัยช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการน้ำ รองรับภาวการณ์ลดกำลังคนของเจ้าหน้าที่รัฐ และสร้างความมั่นใจจากเกษตรกรต่อโครงการ โดยสร้างกลไกการสื่อสารระหว่างเกษตรกรกับเจ้าหน้าที่โครงการซึ่งเป็นเรื่องจำเป็นมาก สิ่งสำคัญคือ ต้องรักษาธรรมาภิบาลการใช้น้ำและส่งน้ำเข้าพื้นที่อย่างเหมาะสม ผู้นำชุมชนและผู้นำเกษตรกรเข้าใจว่าจะเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำในพื้นที่อย่างไร ในฤดูแล้งสามารถประเมินได้ว่าเมื่อมีน้ำต้นทุนและน้ำในเขื่อนมีน้อย สามารถรู้ทันสถานการณ์น้ำถึงวิกฤตในพื้นที่ล่วงหน้าและมีข้อมูลประกอบการขอโควตาน้ำจากกรมชลประทาน 

ส่วนการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่เทศบาลตำบลนิคมทุ่งโพธิ์ทะเลซึ่งเป็นพื้นที่กลางน้ำ โดยมีประตูเปิดปิดผลักดันน้ำเข้านิคมและผันน้ำไปช่วยเกษตรกรในหมู่ต่าง ๆ รวมทั้งสูบน้ำเพื่อช่วยเหลือพื้นที่ดอนที่ไม่สามารถรับน้ำจากคบ.ท่อทองแดงและคบ.วังบัวได้ โดยขุดคลองให้น้ำไหลผ่านและติดตั้งโรงสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ช่วย ในอนาคตจะมีโครงการรับมือภัยแล้งเพิ่มโดยใช้พื้นที่ว่างเปล่า 80 ไร่ ทำเป็นแก้มลิงรับน้ำล่วงหน้าในปลายฤดูฝน ซึ่งชาวบ้านจะของบประมาณทำโครงการดังกล่าว พร้อมขอทำประตูน้ำเพื่อยกระดับน้ำดันขึ้นคลองซอยด้านบนซึ่งเป็นพื้นที่ดอน 

ขณะที่การบริหารจัดการน้ำในพื้นที่ อบต.หนองไม้กอง อำเภอไทรงาม จังหวัดกำแพงเพชร ซึ่งเป็นส่วนท้ายน้ำ พบว่าชาวบ้านได้สร้างธนาคารน้ำใต้ดินความลึกไม่เกิน 1.5 เมตร เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้และป้องกันน้ำท่วมขังเนื่องจากเป็นพื้นที่ต่ำ เป็นการแก้ปัญหาโดยใช้งบประมาณก่อสร้างของตนเองในจำนวนไม่มาก แต่ปัญหาปัจจุบัน คือ คลองที่รับน้ำต่อจากทุ่งโพธิ์ทะเลมีประตูน้ำด้านบนค่อนข้างแคบ ทำให้ส่งน้ำลงมาด้านล่างค่อนข้างช้า ในปี 2562 ได้ร่วมกับงานวิจัยปรับพฤติกรรมการใช้น้ำและร่วมแก้ปัญหากันโดยเก็บเงินสมาชิกไร่ละ 5 บาท เพื่อนำมาช่วยกำจัดผักตบชวา แก้ปัญหาท่อรำรุด ฝายกั้นน้ำด้านล่างที่ชำรุด อีกทั้งผลักดันอาชีพปลูกพืชทางเลือกจำพวกสมุนไพร เช่น บอระเพ็ด รางจืด ซึ่งต้องหาตลาดให้ได้ ทั้งนี้ ปัญหาสำคัญที่ผู้นำชุมชนร้องเรียน คือ การใช้ประโยชน์จากที่ดินสาธารณะ ซึ่งมีคนเข้าไปครอบครองทำกิน แม้จะมีคำสั่งศาลให้ออกจากพื้นที่ รวมถึงลำคลองสาธารณะและการซ่อมแซมบ่อบาดาลที่ชำรุด ซึ่งรองผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชรรับจะไปประสานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องคู่ขนานกับการทำงานของ กมธ.แก้ปัญหาความยากจนฯ